Zmiany skórne u kobiet w ciąży możemy podzielić na trzy kategorie.
a) zmiany charakterystyczne dla ciąży, nienoszące znamion chorobowych.
b) zmiany chorobowe powstałe przed ciążą i zmieniające się pod jej wpływem.
c) zmiany chorobowe wywołane przebiegiem ciąży.
Oto krótki przegląd zmian skórnych w okresie zmian metabolicznych i fizjologicznych, jakie zachodzą u kobiet w okresie ciąży.
Jednymi z najpowszechniej występujących zmian skórnych u ciężarnych są przebarwienia w okolicy pępka, narządów płciowych oraz twarzy. Problem ten dotyka blisko 90% pań. Szczególnie widoczne są zmiany koloru skóry twarzy, oscylujące często wokół koloru jasnobrązowego, przybierające kształt plam o niesymetrycznych kształtach. Plamy te pojawiają się najczęściej na policzkach oraz żuchwie.
Takie przebarwienia to efekt nadmiernej produkcji melaniny – ciemnego barwnika skóry. Czynnikiem determinującym powstawanie tego typu zmian jest promieniowanie słoneczne (kobiety o ciemniejszej karnacji cechuje większa skłonność to przebarwień) oraz zwiększone w okresie ciąży stężenie żeńskich hormonów płciowych. Zmiany powstałe okresie ciąży znikają samoistnie. Mniejsza ekspozycja na słońce może przyspieszyć proces zanikania. Skuteczna w usuwaniu ewentualnych pozostałości okazuje się kosmetologia estetyczna, m.in. laseoterapia.
Przebarwienia mogą mieć źródło w okresie przed ciążą – wspomniana, zbyt intensywna, ekspozycja na słońce oraz przyjmowanie środków antykoncepcyjnych. Przyczyną mogą być także niezdiagnozowane wcześniej problemy z tarczycą.
Rozstępy są kolejną powszechnie występującą zmianą skórną w okresie ciąży. To pasma bliznowatej skóry, gdzie włókna kolagenowe są położone równolegle względem siebie. Skóra w obrębie rozstępów nie ma przydatków, czyli wytworów naskórka: gruczołów potowych oraz włosów.
Przyczyną powstawania rozstępów jest zbyt szybkie rozciąganie się skóry połączone ze zmniejszoną wytrzymałością włókien sprężystych, na skutek mniej wydajnej syntezy fibroblastów. Ich podstawową funkcją jest tworzenie włókien, które nadają elastyczność skórze oraz innym narządom i tkankom. W fibroblastach zidentyfikowano receptory estrogenów, które działają pozytywnie na produkcję kolagenu, odpowiedzialnego za wzrost elastyczności skóry.
Rozstępy powstałe wskutek ciąży, po rozwiązaniu obkurczają się i bledną. Ich zanik po urodzeniu dziecka może przyspieszyć stosowanie preparatów kosmetycznych z witaminami A, E i C oraz zabiegi kosmetyczne. Dobrą obroną przed rozstępami jest utrzymywanie prawidłowej wagi ciała zarówno przed ciążą jak i w czasie jej trwania. Pamiętajmy, że rozstępy mogą pojawiać się także w stanach chorobowych – anoreksji czy chorobie Cushinga, którą charakteryzuje podwyższony poziom kortyzolu we krwi a także ścieńczenie skóry.
Naturalnym zjawiskiem w ciąży są zmiany naczyniowe, powstając wskutek przemian fizjologicznych w łożysku naczyniowym. Wzrost objętości krwi w połączeniu z rozszerzaniem się i wzrostem przepuszczalności naczyń krwionośnych, a także ich zwiększoną ilością na skutek działania m.in. estrogenów wywołuje widoczny efekt w postaci pajączków naczyniowych.
Spowolniony przepływ krwi, zwłaszcza w dolnej części ciała może wywoływać zastoje żylne, co przyczynia się do powstawania żylaków m.in. w dolnych kończynach. To efekt zarówno zwiększenia objętości krwi w obiegu, jak równie wzrost stężenia progesteronu, który zmniejsza sprężystość naczyń żylnych, co utrudnia funkcjonowanie układu krążenia. Ponieważ w okresie ciąży leczenie farmakologiczne jest niewskazane warto zadbać o siebie samodzielnie. Istotne jest kontrolowanie wagi, regularny ruch, noszenie nieuciskających nogi butów oraz luźnej odzieży. Ważna jest także dieta, w której ograniczona jest ilość spożywanej soli.
W okresie ciąży może pojawić się także świąd i uporczywe swędzenie, którego efektem są przeczosy – otarcia z uszkodzonym naskórkiem, co jest skutkiem drapania. Świąd w u kobiet spodziewających się dziecka jest objawem często towarzyszącym szybko rozciągającej się skórze na brzuchu oraz braku jej odpowiedniego nawilżenia. Warto zasygnalizować lekarzowi tę dolegliwość, gdyż może to być także objaw cholestazy ciążowej. Choroba ma swoje źródło w utrudnionym przepływie żółci z wątroby do dwunastnicy, która łączy żołądek z jelitem cienkim. Cholestaza zazwyczaj ustępuje samoistnie po rozwiązaniu, jednak ze względu na zagrożenie dla płodu, uciążliwy świąd powinien być zgłoszony lekarzowi prowadzącemu ciążę.
Wysypka może się pojawić jako objaw rozciągającej się skóry lub reakcji alergicznej. Może być także oznaką takich chorób jak opryszczka ciężarnych, liszajec czy świerzbiączka. Każdą ze zmian skórnych należy skonsultować z lekarzem. O ile opryszczka, czy świerzbiączka nie wydają się zagrożeniem dla płodu o tyle liszajec – zmiany skórne m.in. w pachwinach – już tak. Na szczęście to bardzo rzadka choroba u kobiet w ciąży, leczona m.in. poprzez podawanie kortyzonu. W przypadku opryszczki czy świerzbiączki ulgę mogą przynieść zimne okłady z kostkami lodu
Większość opisanych zmian skórnych pojawia się w trzecim trymestrze ciąży. Nie wszystkie stanowią zagrożenie dla mamy i jej dziecka, jednak warto być uważnym, zwłaszcza w przypadku różnego rodzaju wysypek skórnych, które choć rzadko, mogą być objawem poważnych chorób wirusowych jak bostonka, różyczka lub ospa. Stanowią poważne zagrożenie dla płodu, zwłaszcza w pierwszych tygodniach ciąży.
Niepokoją Cię zmiany skórne? Martwisz się czy to coś poważnego? Do wizytu u lekarza zostało jeszcze trochę czasu? Porozmawiaj z położną iKid.
