Niskie ciśnienie u kobiet w ciąży wynika z naturalnych zmian, jakie zachodzą w tym okresie w organizmie. To efekt zmniejszenia obwodowego oporu naczyniowego, czyli siły jaką układ krwionośny wywiera na krążącą krew. O jej wielkości decyduje całkowita długość naczyń krwionośnych w ciele, ich średnica oraz lepkość przepływającej przez nie krwi. Powstanie niskooporowego krążenia maciczno-łożyskowego pozwala na dostarczenie rozwijającemu się płodowi tlenu i substancji odżywczych. Obniżone ciśnienie krwi utrzymuje się u przyszłych mam do 26. tygodnia ciąży. Nie należy się nim niepokoić, choć warto regularnie je kontrolować.
Spadek ciśnienia tętniczego poniżej wartości 90/60 mm Hg wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Objawami obniżonego ciśnienia krwi jest często ból głowy i osłabienie a czasem uczucie kołatania serca. W niektórych przypadkach może dojść nawet do omdleń. Nawodnienie organizmu, odpowiednia dawka snu oraz aktywność fizyczna w ciągu dnia mogą skutecznie ograniczyć występowanie tych objawów.
Zbyt wysokie ciśnienie w ciąży oznacza przekroczenie wartości 140/90 mm Hg. Rozpoznane przed 20. tygodniem określane jest jako nadciśnienie przewlekłe. W takim przypadku lekarze mają do czynienia z ciążą wysokiego ryzyka. Inaczej wygląda sprawa z nadciśnieniem pojawiającym się dopiero po 20. tygodniu ciąży, które jest mniej ryzykowne. Ciśnienie wraca do normy zazwyczaj ok. 6 tygodni po porodzie.
Przyczyną nadciśnienia przewlekłego coraz częściej bywa nadwaga i otyłość. Ciśnienie indukowane ciążą może pojawić się także na skutek zaburzeń procesów fizjologicznych związanych z kształtowaniem się łożyska i płodu. Nieprawidłowy rozwój łożyska na wczesnym etapie ciąży zaburza transport do niego krwi w odpowiedniej ilości. Odpowiedzią na ten problemy jest wydzielanie przez organizm substancji, które powodując skurcz naczyń, wpływają również na wzrost ciśnienia krwi.
O ile niskie ciśnienie krwi, nie wymaga zazwyczaj stosowania żadnych leków farmakologicznych, o tyle w przypadku nadciśnienia sprawa jest bardziej skomplikowana. Czasem zalecenia lekarza obejmują jedynie ograniczenie aktywności fizycznej na rzecz wypoczynku, zastąpienie kawy dietą ubogą w sód. Bywają jednak przypadki, gdy potrzebna jest pomoc farmakologiczna. Wśród preparatów stosowanych w leczeniu nadciśnienia w ciąży, najczęściej stosowane są leki zawierające metyldopę, labetalol czy nifedypinę. Mogą też zostać zaordynowane leki moczopędne, gdy środki farmakologiczne tzw. pierwszego rzutu okażą się nieskuteczne, a lekarz nie stwierdzi przeciwskazań do ich stosowania. W żadnym wypadku nie należy stosować leków bez uprzedniej konsultacji z lekarzem.
Regularna kontrola ciśnienia w okresie ciąży jest bardzo istotna. Jak wspomnieliśmy odchylenia od norm są zjawiskiem naturalnym, jednak zmiany utrzymujące się przez dłuższy czas mogą sygnalizować stany zagrożenia dla ciąży. Tak jest w przypadku stanu przedrzucawkowego. To szereg objawów chorobowych, które pojawiają się po 20. tygodniu ciąży, a także w czasie porodu lub połogu. Choć lekarze zwracają uwagę, że stan przedrzucawkowy może pojawić się bezobjawowo, to ciśnienie powyżej poziomu 140/90 mm Hg, jest poważnym ostrzeżeniem. Należy zachować ostrożność i mierzyć jego wartość dwukrotnie w odstępie czterech godzin. Inne objawy stanu przedrzucawkowego to białkomocz, ból nadbrzusza, bóle głowy, nudności, zaburzenia widzenia czy obrzęki będące skutkiem zatrzymania wody w organizmie. Także zaburzenia w oddawaniu moczu mogą być przesłanką do stwierdzenia stanu przedrzucawkowego. Nasilenie objawów może doprowadzić do niekontrolowanych skurczów mięśni oraz ich bardzo bolesnych napięć. Skrajnym przypadkiem jest śpiączka. Stan przedrzucawkowy w ciężkiej postaci wymaga hospitalizacji. Może być przesłanką do przyśpieszenia porodu, zwłaszcza jeśli ma miejsce po 37. tygodniu ciąży. Silne drgawki, określane jako rzucawka, są przesłanką do przerwania ciąży.
Przyczyny stanu przedrzucawkowego nie zostały do dziś dostatecznie wyjaśnione. Wiadomo jednak, że nadciśnienie tętnicze ciążowe jest jednym z najpoważniejszych czynników ryzyka. Do pozostałych czynników należą choroby układu nerek, cukrzyca typu I i II oraz nadciśnienie przewlekłe. Czynnikami średniego ryzyka jest wiek powyżej 40. roku życia, nadwaga oraz odstęp czasowy pomiędzy kolejnymi ciążami powyżej 10 lat.
W ciąży zmiany wartości ciśnienia krwi są często zjawiskiem naturalnym, o podłożu fizjologicznym. Warto jednak kontrolować ciśnienie regularnie, gdyż jego wzrosty i spadki mogą sygnalizować problemy zdrowotne, czasem zagrażające płodowi. Ryzyko problemów spada jeśli jeszcze przed zajściem w ciążę, zatroszczymy się o zdrowie pilnując m.in. właściwej wagi i zdrowej diety oraz dbając o odpowiedni poziom aktywności fizycznej.
Możesz porozmawiać o tym z zespołem iKid
Czynniki wysokiego ryzyka:
Czynniki średniego ryzyka:
Na prawdopodobieństwo wystąpienia stanu przedrzucawkowego wpływają również inne dolegliwości, takie jak m.in. migreny, liczne infekcje, bolesne miesiączkowanie czy zaburzenia snu we wczesnej ciąży. Istotną rolę odgrywają też czynniki genetyczne, np. występowanie koagulopatii, techniki wspomaganego rozrodu oraz predyspozycje partnera.
Stan przedrzucawkowy zagraża zdrowiu i życiu ciężarnej oraz nienarodzonego dziecka. Postępowanie medyczne jest ściśle powiązane ze stanem pacjentki. Jeśli ma on łagodniejszą postać zalecany jest odpoczynek, wykonywanie niezbędnych badań i częstsze kontrole lekarskie. Lekarz może także przepisać odpowiednie leki. Gdy kobieta jest już blisko rozwiązania i ciąża jest już powyżej 37. tygodnia, najczęściej przeprowadzane jest cesarskie cięcie.
Jeśli choroba ma cięższy przebieg (powyżej 160/110 mm Hg i duży białkomocz), konieczna jest hospitalizacja ciężarnej – podanie leków i stała kontrola stanu kobiety i dziecka. Gdy nastąpi pogorszenie stanu zdrowia pacjentki lub dziecka konieczne jest przyspieszenie porodu lub nawet nagłe przerwanie ciąży. W przypadku rzucawki jedynym rozwiązaniem jest natychmiastowe przerwanie ciąży, niezależnie od jej wieku.
